पुष्प व्यवसायी राजु तामाङलाई प्रश्न – 'पुष्प व्यवसायबाटै पलायन हुने अवस्था आएको हो ?' | दर्पण दैनिक

विगत लामो समयदेखि पुष्प व्यवसायमा सक्रिय युवा हुन् राजु तामाङ । उनले कमलादी र महाराजगन्जमा गरि दुइवटा कट्फ्लावर पसल सञ्चालन गरिरहेका छन् । पुष्प व्यवसायीहरुको संस्था फ्लोरिकल्चर एसोसिएसन नेपालको कार्यसमिति सदश्य समेत रहेका तामाङसँग पछिल्लो समय देखिएको पुष्प व्यवसायमा लागेका साना व्यवसायीलाई परेको असरलगायतका विषयमा चन्द्रकुमार विश्वकर्माले गरेको कुराकानीः

विश्वव्यापी आर्थिक मन्दीको कारण पुष्प व्यवसाय के–कस्ता समस्या देखिएका छन् ?

विश्वव्यापी आर्थिक मन्दीको कारण पुष्प व्यवसायमा पनि धेरै मार परेको छ । अरु व्यवसायमा जस्तै पुष्प व्यवसायमा पनि असर गरेको छ । विशेष गरि आर्थिकमन्दीको कारण मानिसको खर्च गर्ने क्षमता घटेको छ । हरेक मानिसले महत्वपूर्ण प्रथमिकताका आधारमा खर्च गरिरहेको अवस्था छ । पुष्प व्यवसाय एउटा अत्यावश्यकीय भित्र नपर्ने भएकोले यसमा धेरै असर परेको छ । मानिसहरुको प्राथमिकतामा नपरेको कारण पनि पुष्प व्यवसायमा बढी असर परेको देखिन्छ । सुरुमा कोभिड आयो, त्यसपछि रुस–युक्रेन युद्धले गर्दा झन अवस्था विग्रियो । कोभिडको कारण रेमिट्यान्समा व्यापक गिरावट आएपछि रुस–युक्रेन युद्धले महंगी ह्वात्तै बढ्यो । अहिलेको अवस्थामा देशको प्रमुख आर्थिक स्रोत भनेकै रेमिट्यान्स नै हो । रेमिट्यान्समा गिरावट आएपछि समस्या देखिनु स्वभाविक नै हो । खर्च गर्ने कुरा देशको अर्थतन्त्रसँग जोडिएको कारण यो आर्थिक समस्याले गर्दा पुष्प व्यवसाय झनै समस्यामा परेको छ ।

विस २०७२ को भुकम्पले प्रभावित बनेको पुष्प व्यवसायले नाकाबन्दी वेर्होनु पर्यो । केही आशाका किरणहरु देखिन थालेका थिए कोभिड आयो त्यसपछि त धेरै नै समस्या सृजना भएको छ । कोभिडको समयमा खासै असर नदेखिए पनि अहिले आएर ठुलो समस्या देखिएको छ । यो हाम्रो मात्रै समस्या नभएर देशकै समस्या हो ।

पुष्प व्यवसायको मुख्य सिजनको व्यापार कस्तो छ ?
पुष्प व्यावसायको अहिले यो मुख्य सिजनको व्यापार हेर्ने हो भने ३५ प्रतिशतसम्म गिरावट आएको छ । कटफ्लावर पसलहरुमा अझैं बढी असर परेको छ ।

व्यवसायबाटै पलायन हुने अवस्था आएको हो ?
व्यवसायमा चारैतिरबाट नकारात्मक प्रभाव परेको छ । आर्थिक मन्दीको कारण लगानी बढाउन सक्ने अवस्था छैन् । बैंक वित्तिय संस्थाबाट ऋण लिन पनि बन्द छ । कर्मचारी पाल्नु पर्यो, भाडा तिर्नु पर्यो, आफू पनि बाँच्नु पर्यो तर व्यापार छैन् । यस्तो अवस्थामा त अब पलायन हुनुको विकल्प नै छैनन् नि । पुष्प व्यवसाय छोडेर गएको ठ्याक्कै डाटा तथा जानकारी त आएको छैन् । अहिल्यै पलायन भई हाल्नु पर्ने अवस्था आएको चाँहि होइन् । भोलिको दिनमा केही परिवर्तन हुन्छ कि भन्ने आशै आशमा व्यवसाय धान्नु परिरहेको छ । यस्तै अवस्था लामो समय रहेमा हामी आफै छोड्नु पर्ने अवस्था आउन सक्छ । मेरो विचारमा अहिले धेरैजसो व्यवसायीले ५० प्रतिशत उत्पादन तथा लगानी घटाएको देखिन्छ ।

पुष्प व्यवसायमा कत्तिको मुल्यवृद्धि भएको छ ?

विश्वमै नेपालको मुल्यवृद्धिको दर निकै माथि छ । वार्षिक ८ प्रतिशत मूल्यवृद्धि भइरहेको छ । महंगी यसर िबढिसकेपछि पुष्पजन्य उत्पादनको मूल्यपनि बढेको नै छ ।

सरकारले के गरिदिए हुन्थ्यो जस्तो लाग्छ ?
सरकारसँग धेरै आश त के गर्नु तर यस्तो संकट परिरहेको समयमा सहुलियतपूर्ण ऋण तथा ऋणीको व्याज तथा हर्जनामा केही विचार गरिदिए । व्यवसायी यो क्षेत्रमा टिक्न सक्थ्यो भन्ने हो ।

पछिल्लो समय बैंक तथा वित्तिय संस्थाविरुद्ध आन्दोलन पनि भइरहेको छ नि यसलाई कसरी हेर्नु भएको छ ?
राज्य व्यवस्था र बैकिङ प्रणालीकै कारण यो आन्दोलन सृजना भएको जस्तो लाग्छ मलाइ त । किनकी संस्थाले वित्तिय अनुशासन पालाना गरेको देखिदैंन् । यो कारणले पनि वित्तिय संस्थाहरुमा समस्या आएको जस्तो लाग्छ । पछिल्लो समय आन्दोलनको नाममा आतंकित पार्ने कालोमोसो दल्ने जस्ता अराजक गतिविधि भएका छन् यो चाँहि ठिक होइन् । भौतिक आक्रमण गर्नेतर्फ जानु राम्रो होइन् ।

बैंक तथा वित्तिय संस्थाले राम्रोसँग वित्तिय अनुसासन मानेको देखिदैंन । जस्तो कि ऋण प्रवाह गर्दा एजेन्ट खडा गरेर आफ्नालाई मात्र ऋण दिने सिस्टम छ । यहाँ मापदण्डमा टेकेर ऋण दिने सिस्टम एकदमै कम छ । ऋण दिंदा नातावाद कृपावाद गर्दा, कमसल धितोमा ऋण दिंदा, कमिशन लिएर ऋण दिंदा यो समस्या आएको हो । अनावश्यक काउन्टर खोल्ने गरेको कारण पनि यो समस्या आएको हो । बैंक तथा वित्तिय संस्थाले यी यावत समस्या समाधान गर्नतर्फ लागेमा मात्र राम्रो हुन्छ । सरकारले पनि यसमा अलि धेरै ध्यान दिनु जरुरी छ । बैंक तथा वित्तिय संस्थाले नियम तथा मापदण्डमा बसेर ऋण प्रवाहा गर्ने हो भने । व्यवसायी पनि मारमा नपर्ने सिस्टम पनि सुध्रिने हुनथ्यो ।

बैंक तथा वित्तीय संस्थाले स्टाफलाई दिने गरेको अनावश्यक सेवा सुविधा कटौती गरिनुका साथै आवश्यकता भन्दा बढिका कर्मचारीहरु पनि कटौती गर्नु पर्ने हुन्छ । अनि नेपालका बैंक सिमित व्यक्तिहरुको पन्जा भन्दा बाहिर आएर राष्ट्रबैंकबाट स्वीकृति लिने बेला बनाईएको विनियम अनुसार कार्य गरे बैकिङ क्षेत्रमा निकै सुधार ल्याउन सकिन्छ ।